Diễn đàn Sáng tạo Châu Á 2025: Khai thác “mỏ vàng” văn hóa và sáng tạo

Biểu diễn nghệ thuật múa rối truyền thống của Viêt Nam tại Diễn đàn Sáng tạo Châu Á 2025

Việt Nam ở đâu trên bản đồ sáng tạo khu vực và thế giới?

PGS TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam cho biết, Diễn đàn được tổ chức nhằm chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, mở rộng đối thoại đa bên, tìm kiếm các mô hình hợp tác giữa Việt Nam và các quốc gia trong khu vực.

Đây cũng là dịp giới thiệu những nỗ lực của Việt Nam, đặc biệt từ các Thành phố Sáng tạo của UNESCO, trong kiến tạo không gian sáng tạo, bảo tồn di sản văn hóa và nâng cao vị thế địa phương trên bản đồ sáng tạo châu Á.

Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ VHTTDL) Nguyễn Phương Hòa cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, bên cạnh các thách thức truyền thống như chiến tranh, xung đột,… các quốc gia cũng đứng trước các thách thức chung như đô thị hóa, biến đổi khí hậu, già hóa dân số, dịch bệnh… Từ đó, đặt ra những câu hỏi mới với các quốc gia, trong đó có cả việc tái định hình tư duy về hoạch định chính sách và định vị vai trò văn hoá.

Việt Nam nhận thức sâu sắc rằng văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực phát triển kinh tế - xã hội, đã từng bước phát huy mô hình phát triển lấy văn hoá làm sức mạnh nội sinh, kết hợp với sức mạnh thời đại để phát triển nhanh và bền vững.

Bà Nguyễn Phương Hòa cho rằng, chưa bao giờ văn hoá và sáng tạo lại được đặt ở vị trí trung tâm của phát triển như hiện nay. Quốc hội đã thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển văn hoá trong 10 năm 2025 - 2035. Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Các lãnh đạo cao nhất của Việt Nam cũng đang cho ý kiến về việc ban hành Nghị quyết của Bộ Chính trị về Chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam với tinh thần xây dựng văn hóa trở thành nguồn lực, động lực, sức mạnh mềm của quốc gia, có những đóng góp quan trọng vào dòng chảy văn minh nhân loại.

Diễn đàn Sáng tạo Châu Á 2025 được các chuyên gia nhấn mạnh là không gian của tư duy mới, nơi các nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu, cộng đồng nghệ sĩ, doanh nghiệp sáng tạo và bạn bè quốc tế cùng trả lời những câu hỏi: Làm thế nào để văn hóa và sáng tạo không chỉ là tài nguyên để khai thác, mà là sức mạnh để dẫn dắt sự phát triển bền vững của đất nước?

Làm thế nào để tiềm năng văn hóa sáng tạo của cộng đồng trở thành động lực phát triển, đem lại sự thịnh vượng cho cộng đồng cả về vật chất và tinh thần?

Làm thế nào để châu Á – với kho tàng văn hóa phong phú – vươn lên dẫn dắt xu hướng sáng tạo của thế giới? Việt Nam ở đâu trên bản đồ sáng tạo của khu vực và thế giới?

Nhấn mạnh Việt Nam mong muốn Diễn đàn sẽ trở thành một nền tảng thường niên quy tụ các diễn giả uy tín hàng đầu của khu vực và quốc tế, bà Nguyễn Phương Hòa bày tỏ: "Chúng ta sẽ cùng nhau hình thành một mạng lưới sáng tạo châu Á, với các đề xuất chính sách và các sáng kiến thử nghiệm tại địa phương, trước hết ở các thành phố sáng tạo, nơi văn hoá và sáng tạo là trung tâm của sự phát triển, để cùng kiến tạo một tương lai thịnh vượng bền vững".

Mở rộng bản đồ sáng tạo quốc gia

PGS TS Nguyễn Thị Thu Phương nhấn mạnh, Việt Nam đã góp một dấu ấn quan trọng tại UNESCO khi đề xuất sáng kiến Thập kỷ quốc tế về văn hoá vì phát triển bền vững, được các quốc gia thành viên đồng thuận cao. Qua đó, khẳng định vai trò tích cực và trách nhiệm quốc tế ngày càng lớn của Việt Nam trong lĩnh vực văn hoá.

Châu Á đang trở thành nơi thử nghiệm mạnh mẽ cho mô hình phát triển dựa trên văn hóa và sáng tạo. Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo UNESCO cho thấy rằng khi di sản, tri thức bản địa và sáng tạo đương đại gặp nhau, các điểm đến, từ thành phố, thị trấn đến không gian văn hóa chuyên biệt đều có thể chuyển mình.

Theo PGS TS Nguyễn Thị Thu Phương, Việt Nam đang bước vào thời kỳ bùng nổ sáng tạo, các đô thị, vùng di sản, cộng đồng bản địa, đảo du lịch sinh thái, làng nghề và không gian sáng tạo mới đang cùng định hình bản đồ sáng tạo của tương lai.

"4 thành phố Hà Nội, Hội An, Đà Lạt và TP Hồ Chí Minh thuộc Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo UNESCO, mỗi đô thị mang một bản sắc, chiến lược và mô hình phát triển khác nhau, nhưng cùng hướng tới mục tiêu phát triển bền vững dựa trên văn hóa và sáng tạo", bà Phương nhấn mạnh.

Sự trỗi dậy của các mô hình sáng tạo mới tại Sa Pa, Lai Châu, Khánh Hòa, Ninh Bình…, cũng góp phần mở rộng "bản đồ sáng tạo" của Việt Nam theo nhiều hướng: di sản, thủ công, âm nhạc, phim ảnh, thiết kế, văn hoá biển…

Diễn đàn Sáng tạo Châu Á 2025 Tương lai bền vững từ nguồn lực văn hóa và sáng tạo có sự tham gia của nhiều diễn giả Việt Nam và quốc tế như Anh, Pháp, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Malaysia, Philippines, Indonesia, Thái Lan…

Từ nhiều góc nhìn, các chuyên gia đề cập đến các nội dung kiến tạo địa điểm từ nguồn lực văn hóa và sáng tạo; hợp tác vì tương lai bền vững của khu vực châu Á.

TS Tom Fleming, Giám đốc Tom Fleming Creative Consultancy nhấn mạnh các yếu tố cần ưu tiên khi phát triển văn hóa sáng tạo tại Việt Nam, ASEAN cũng như trên toàn cầu. Theo ông, bối cảnh hiện nay cho thấy các quốc gia đều quyết tâm cao trong xây dựng công nghiệp sáng tạo với trọng tâm là văn hóa, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Trên hành trình này, Việt Nam có nhiều lợi thế với bản sắc văn hóa phong phú, với hệ thống 4 thành phố Hà Nội, Hội An, Đà Lạt và TP Hồ Chí Minh thuộc Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo UNESCO… Tuy nhiên, TS Tom Fleming lưu ý, cần chú trọng các yếu tố gốc rễ sâu xa để hướng đến phát triển bền vững, cũng như cần có sự liên kết giữa các quốc gia, nhằm phát huy tối đa những tiềm năng, lợi thế.

"Từ chính sách cần biến thành hành động cụ thể. Việt Nam có nhiều hoạt động, không gian sáng tạo từ các địa phương, rất thú vị. Cần từ những nền tảng này tạo thêm động lực, kết nối các nghệ sĩ, kết nối giữa các thành phố sáng tạo của UNESCO để chia sẻ tri thức, nâng cao nhận thức và niềm tự hào…", TS Tom Fleming nhấn mạnh.

TS Ngô Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến Phát triển điện ảnh Việt Nam giới thiệu hành trình kiến tạo thương hiệu LHP DANAFF tại TP Đà Nẵng. Dù là một LHP non trẻ nhưng DANAFF đã sớm ghi những dấu ấn mạnh mẽ đối với khán giả Việt Nam và bạn bè quốc tế. 

Thu hút sự chú ý của các nhà làm phim đến từ nhiều quốc gia, từ lần tổ chức đầu tiên năm 2023 đến DANAFF III (2025), quy mô liên hoan đã mở rộng vượt bậc, giới làm phim, nhà đầu tư đổ về, DANAFF đang góp phần định vị lại hình ảnh Đà Nẵng - không chỉ là thành phố du lịch, mà là đô thị sáng tạo đang hình thành bản sắc văn hóa riêng.

"Nếu được duy trì và đầu tư đúng hướng, DANAFF có thể trở thành "Busan của Việt Nam" - điểm hẹn đầy yếu tố sáng tạo, thu hút nhà sản xuất, đầu tư quốc tế tìm đến không chỉ xem phim, mà còn hợp tác, tìm kiếm dự án...", TS Ngô Phương Lan nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Phương Thảo, Giám đốc các Chương trình nghệ thuật và Công nghiệp sáng tạo Hội đồng Anh Việt Nam nhìn nhận, năm 2014, việc lập bản đồ hệ sinh thái sáng tạo lần đầu được tiến hành tại Việt Nam. Hơn 10 năm qua, khái niệm không gian văn hóa sáng tạo tại Việt Nam đã có sự chuyển mình mạnh mẽ, trở thành những điểm sáng trong cộng đồng.

Kinh nghiệm xây dựng, phát triển bền vững các không gian sáng tạo, kiến tạo điểm đến tạo sức thu hút của nhiều quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản… cũng đã được chia sẻ tại Diễn đàn.

Không khí sáng tạo lan tỏa ngay tại diễn đàn với những video về các không gian, thành phố sáng tạo Việt Nam; các điểm nhấn chương trình nghệ thuật Cánh đồng di sản (đạo diễn: nhà sản xuất âm nhạc Quốc Trung), chương trình nghệ thuật múa rối truyền thống… cũng mang đến những trải nghiệm thú vị cho các đại biểu trong nước và quốc tế. Thưởng thức các giá trị nghệ thuật được xây dựng từ nền tảng bản sắc, được chắp cánh với tinh thần sáng tạo, người xem cảm nhận một cách rõ ràng nhất sự chuyển mình của những không gian sáng tạo tại Việt Nam, từ những "mỏ vàng" tiềm năng đến nguồn thu kinh tế.